dla grupy IV
Termin realizacji: X/2019 – VI/2020
Cel ogólny: kształtowanie prawidłowej wymowy
Główne zadania:
- Usprawnianie narządów artykulacyjnych.
- Kształtowanie prawidłowych nawyków oddechowych.
- Doskonalenie słuchu fonematycznego.
- Wywołanie i/albo utrwalenie prawidłowego brzmienia głosek: sz, ż, cz, dż.
- Automatyzacja prawidłowej wymowy.
- Wzbogacenie zasobu słownictwa.
Ewaluacja:
Okresowe badanie efektów w miesiącach: styczniu, marcu, czerwcu.
Postępowanie logopedyczne:
I. Ćwiczenia wstępne
1.Ćwiczenia wstępne usprawniające narządy mowy:
- wargi i policzki,
- język,
- podniebienie miękkie,
- dolnej szczęki.
2. Ćwiczenia oddechowe.
3. Ćwiczenia percepcji słuchowej.
II. Praca nad głoską
Głoski: [sz] [ż [cz] [dż]
Etap I
Ćwiczenia narządów mowy, przygotowujące do prawidłowej wymowy głosek [sz] [ż] [cz] [dż].
Ćwiczenia języka
- Wysuwanie szerokiego języka na zewnątrz jamy ustnej.
- Żucie brzegów języka zębami trzonowymi, w celu rozciągania całej jego powierzchni.
- Klaskanie językiem - naśladowanie odgłosu konia uderzającego kopytami o bruk.
- Dotykanie czubkiem języka górnych zębów po stronie wewnętrznej, podczas szerokiego otwierania jamy ustnej - zabawa „Liczenie ząbków”.
- Oblizywanie językiem górnych zębów po wewnętrznej stronie przy zamkniętych, a następnie otwartych ustach - naśladowanie mycia zębów językiem.
- Przytrzymanie przez kilka sekund czubka języka na podniebieniu przy szeroko otwartych ustach - zabawa „Zaczarowany język”.
- Cofanie języka w głąb jamy ustnej, zaczynając od górnych zębów,
a kończąc na podniebieniu miękkim - zabawa „Krasnoludek zagląda do gardła”. - Zlizywanie czubkiem języka z podniebienia, np. kawałka rozmiękczonej czekolady lub gumy rozpuszczalnej.
- Ssanie czubkiem języka na podniebieniu małego pudrowego cukierka, musującej witaminy C, opłatka lub naśladowanie ssania pożywienia.
- Wydmuchiwanie powietrza przez język zwinięty w tzw. rynienkę boki języka przylegają do górnych dziąseł. Zjedzenie wcześniej miętowego cukierka sprzyja intensywniejszemu odczuciu przepływu powietrza przez środek języka.
Ćwiczenia warg
- Naśladowanie mlaskania.
- Śpiewanie znanych melodii na sylabach: la, lo, le, lu, ly.
- Cmokanie ustami naśladowanie posyłania całusków.
- Wysuwanie zaokrąglonych warg do przodu w kształcie ryjka świnki.
- Wydawanie odgłosów:
krowy - mu, mu,
kukułki - kuku, kuku,
sowy - hu, hu,
psa - hau, hau,
rybki - plum, plum,
pukania - puku, puku,
uderzania - buch, buch,
chodzenia - tupu, tupu.
- Wysuwanie warg do przodu, a następnie naprzemienne ich otwieranie
i zamykanie - naśladowanie pyszczka rybki. - Układanie warg w kształcie ryjka, a następnie ich rozsuwanie do uśmiechu.
- Przytrzymywanie wargami wkładki przedsionkowej zwanej też smoczkiem ortodontycznym podczas prób wyciągania go z ust.
- Gra na trąbce z szerokim ustnikiem, flecie, harmonijce ustnej.
Etap II – wywołania dźwięku
Wywołanie głosek sz, ż
- unoszenie szerokiego języka za górne siekacze w okolice wałka dziąsłowego (bez dotykania)
- układanie „ryjka”
- dmuchanie na czubek szerokiego, uniesionego języka przy jednoczesnym ułożeniu warg w „ryjek” – imitowanie szumu drzew (przy spółgłosce sz) lub wichru (przy spółgłosce ż)
Wywoływanie głosek cz, dż
- zaokrąglanie i wysuwanie do przodu warg
- artykułowanie nieco przedłużonej przydziąsłowej spółgłoski t – imitowanie dźwięku jadącej lokomotywy (przy spółgłosce cz) lub uruchamianego samochodu (przy spółgłosce dż)
W przypadku ubezdźwięczniania spółgłosek ż i dż stosujemy ćwiczenia typowe dla mowy bezdźwięcznej.
Etap IV – utrwalania dźwięku
Utrwalenie zaburzonych głosek odbywa się według schematu:
- Utrwalenie wywołanej głoski
- Utrwalenie głoski w izolacji
- Utrwalenie głoski w sylabach
- Utrwalenie głosek w wygłosie
- Utrwalenie głosek w śródgłosie
- Utrwalenie głosek w logotomach (kszta, psła, czło…)
- Utrwalenie głosek w wyrazach wyjściowych
Etap V - Automatyzacja głosek
Powtarzanie wyrazów z wywołanymi głoskami w nagłosie, w wygłosie
i w śródgłosie
- Utrwalenie w zdaniach
- Teksty drukowane i wierszyki
- Mowa spontaniczna
- Opowiadanie treści historyjek obrazkowych
Etap VI – ćwiczenia kinestezji artykulacyjnej
Ćwiczenie kinestezji artykulacyjnej powinny pojawić się na końcu każdej terapii poprawnej wymowy. Jest to grupa ćwiczeń polegająca na wielokrotnym powtórzeniu danej artykulacji w celu wykształcenia czucia właściwego ułożenia narządów artykulacyjnych. Ćwiczenia te prowadzone są w celu automatyzacji
i różnicowania pod względem ułożenia narządów artykulacyjnych w przypadku głosek opozycyjnych (sz-s, sz-ś, ż-z, ż-ź ...). Są to ćwiczenia autokontroli słuchowej. Ćwiczenia te są zalecane szczególnie w przypadku wad wymowy polegających na substytucji głosek. Ćwiczenia rozpoczynamy od wyrazów, przechodząc stopniowo do zdań.
Przykłady ćwiczeń z głoską sz
wyrazy: szelest, szosa, sztruksy, suszarka, listonosz, oszust, staruszek, Staszek, skrzydło, skrzyp
zdania: Strapiony Staszek szedł szosą w starych sztruksach. Sergiusz szarpał szympansa podczas strasznego snu.
Przykłady ćwiczeń z głoską ż
wyrazy: żelazko, żywica, strażak, zboże, nosorożec, lekceważyć, żałosny
zdania: W ZOO Jerzyk widział jeżozwierza i nosorożca. Zatrwożona Żaneta żałowała za grzechy.
Przykłady ćwiczeń z głoską cz
wyrazy: czarownica, czasopismo, znaczek, zrozpaczony, smycz, dziurkacz
zdania: Czeską czekoladą częstowano Czesława. W czwartek kupiłam spinacz i znaczki.
Przykłady ćwiczeń z głoską dż
wyrazy: dżokej, dżdżysty, drożdże, dżinsy
zdania: Dżokej w dżinsach zjeżdżał na zjeżdżalni. Dżek w dżungli jadł drożdżówkę.
Opracowała: mgr Elżbieta Skórzewska